wtorek, 3 maja 2011

Wszystko o Polskiej Ekstraklasie

EKSTRAKLASA (w latach 1927–1939 Liga, w latach 1948–2008 I liga) – najwyższa w hierarchii klasa męskich ligowych rozgrywek piłkarskich w Polsce, będąca jednocześnie najwyższym szczeblem centralnym (I poziom ligowy). Zmagania w jej ramach toczą się cyklicznie (co sezon) systemem kołowym, jako mistrzostwa kraju i przeznaczone są dla 16 najlepszych polskich klubów piłkarskich. Triumfator Ekstraklasy zostaje jednocześnie Mistrzem Polski, zaś najsłabsze drużyny relegowane są do I ligi polskiej (dawnej II ligi polskiej). Pierwotnie zarządzana przez Polski Związek Piłki Nożnej (w latach 1928–2005), następnie (od 18 listopada 2005) przez Ekstraklasę S.A. Od 2002 do udziału w jej rozgrywkach zostają dopuszczone wyłącznie kluby posiadające status profesjonalny (tj. działające w formie sportowej spółki akcyjnej), które – po spełnieniu wszelkich niezbędnych kryteriów – otrzymały roczną licencję na występy na tym szczeblu.

Idea Ekstraklasa

Na przełomie tysiącleci PZPN rozpoczął działania mające na celu pozyskanie dla ligi tytularnego sponsora. Pierwsze zaawansowane rozmowy prowadzone były z jednym z polskich banków (oficjalnie jego nazwy nigdy nie ujawniono), jednak 18 listopada 2002 negocjacje zakończyły się ostatecznym fiaskiem.
Latem 2004 ogłoszono przetarg w sprawie wykupienia praw do nazwy polskiej ekstraklasy. Przystąpili do niego dwaj oferenci z branży telefonii komórkowej: Polska Telefonia Cyfrowa sp. z o.o. (operator sieci Era) i Polska Telefonia Komórkowa "Centertel" Sp. z o.o. (operator sieci Idea). 14 października 2004 komisja przetargowa jednogłośnie uznała ofertę drugiego z nich za korzystniejszą (o 17 procent wyższą od konkurenta), dokonując tym samym wyboru oferenta. 15 października 2004 decyzję komisji przetargowej oficjalnie zatwierdziło Prezydium Zarządu PZPN, przyznając tym samym PTK "Centertel" sp. z o.o. miano głównego i tytularnego sponsora polskiej ekstraklasy piłkarskiej od 1 stycznia 2005 (choć datę podpisania umowy wyznaczono na 1 lutego 2005, a faktycznie miało do tego dojść na początku rundy wiosennej sezonu 2004/2005). Umowa sponsoringowa zawarta została na 3,5 sezonu (do czerwca 2008) i opiewała na kwotę 31,6 mln złotych. Pierwotnie planowano, by nowa nazwa I ligi od razu przybrała docelową formę – Orange Ekstraklasa (od nazwy sieci telefonii komórkowej, mającej 19 września 2005 zastąpić markę Idea), jednak po wielu dyskusjach zdecydowano się na ówczesną nazwę sieci – Idea Ekstraklasa (IE).
9 marca 2005 uroczyście zaprezentowano logo IE oraz obraną strategię marketingową, zaś 11 marca 2005 na Stadionie Wojska Polskiego meczem Legia Warszawa – Pogoń Szczecin (3:0) rozpoczęła ona faktycznie swe rozgrywki (pierwszego z nich gola zdobył Marek Saganowski w 48 minucie)

Orange Ekstraklasa

16 września 2005 – na skutek rebrandingu głównego sponsora polskiej I ligi – zmieniono nazwę rozgrywek na docelową – Orange Ekstraklasa (OE). W międzyczasie (12 sierpnia 2005) Ekstraklasa SA podpisała z PZPN umowę o zarządzaniu IE (dzień formalnego przejęcia piłkarskiej ligi zawodowej), zaś na jej mocy od 18 listopada 2005 (14 kolejki sezonu 2005/2006) faktycznie wykonuje te obowiązki (pierwszym spotkaniem był mecz Legia Warszawa – Górnik Zabrze 3:2).
13 lipca 2006 – na wniosek Prezesa Zarządu Ekstraklasy S.A. – Prezydium Zarządu PZPN zatwierdziło nowy regulamin rozgrywek sezonu 2006/2007, obejmujący swym zakresem jedynie rozgrywki OE (poprzednie przepisy dotyczyły zarówno I, jak i II ligi). Nowelizacja ta miała na celu uzyskanie większej niezależności zawodowej ligi od PZPN. Według nowych przepisów całością spraw związanych z rozgrywkami OE zajmować się będą jedynie wydzielone organy Ekstraklasy S.A., tj.: Departament Logistyki Rozgrywek i Komisja Ligi.
Inauguracyjną kolejkę spotkań sezonu 2006/2007 rozegrano w dniach 28-30 lipca 2006. Tym samym przeszedł do historii polskiej piłki nożnej jako ten, w którym rozgrywki – od początku do końca – po raz pierwszy prowadził inny podmiot niż PZPN.
Mimo tego część zadań nadal pozostaje w gestii dawnego zarządcy ligi (PZPN). Należą do nich: proces licencyjny, sprawy sędziowskie, sprawy międzynarodowe (m.in. zgłaszanie klubów do europejskich pucharów), kwestie bezpieczeństwa na stadionach oraz sprawy dyscyplinarne w instancji odwoławczej. Dodatkowo – w zamian za przekazanie rozgrywek OE – przez 3 lata (od sezonu 2006/2007 do sezonu 2008/2009) PZPN otrzymał będzie od Ekstraklasy S.A. 7,2% udziałów w zyskach oraz corocznie 1 mln złotych (m.in. na zarządzanie rozgrywkami niższych klas).


Reforma 2008/2009

7 stycznia 2007 obradujące w Warszawie walne zgromadzenie sprawozdawczo-statutowe PZPN podjęło decyzję o reformie centralnych szczebli męskich rozgrywek ligowych, począwszy od sezonu 2008/2009. Na mocy zawartych porozumień zmianie uległa zarówno struktura, jak i terminologia poszczególnych klas rozgrywkowych – w tym tej najwyższej – która z I ligi została oficjalnie przemianowana na Ekstraklasę

 
Zwycięzcy polskiej I ligi

(Uwaga! lista nie jest równoznaczna z listą Mistrzów Polski)
  • 1927 – Wisła Kraków
  • 1928 – Wisła Kraków
  • 1929 – Warta Poznań
  • 1930 – Cracovia
  • 1931 – Garbarnia Kraków
  • 1932 – Cracovia
  • 1933 – Ruch Hajduki Wielkie
  • 1934 – Ruch Hajduki Wielkie
  • 1935 – Ruch Hajduki Wielkie
  • 1936 – Ruch Hajduki Wielkie
  • 1937 – Cracovia
  • 1938 – Ruch Hajduki Wielkie
  • 1948 – Cracovia
  • 1949 – Wisła Kraków
  • 1950 – Wisła Kraków
  • 1951 – Wisła Kraków
  • 1952 – Ruch Chorzów
  • 1953 – Ruch Chorzów
  • 1954 – Polonia Bytom
  • 1955 – Legia Warszawa
  • 1956 – Legia Warszawa
  • 1957 – Górnik Zabrze
  • 1958 – ŁKS Łódź
  • 1959 – Górnik Zabrze
  • 1960 – Ruch Chorzów
  • 1961 – Górnik Zabrze
  • 1962 – Polonia Bytom
  • 1963 – Górnik Zabrze
  • 1964 – Górnik Zabrze
  • 1965 – Górnik Zabrze
  • 1966 – Górnik Zabrze
  • 1967 – Górnik Zabrze
  • 1968 – Ruch Chorzów
  • 1969 – Legia Warszawa
  • 1970 – Legia Warszawa
  • 1971 – Górnik Zabrze
  • 1972 – Górnik Zabrze
  • 1973 – Stal Mielec
  • 1974 – Ruch Chorzów
  • 1975 – Ruch Chorzów
  • 1976 – Stal Mielec
  • 1977 – Śląsk Wrocław
  • 1978 – Wisła Kraków
  • 1979 – Ruch Chorzów
  • 1980 – Szombierki Bytom
  • 1981 – Widzew Łódź
  • 1982 – Widzew Łódź
  • 1983 – Lech Poznań
  • 1984 – Lech Poznań
  • 1985 – Górnik Zabrze
  • 1986 – Górnik Zabrze
  • 1987 – Górnik Zabrze
  • 1988 – Górnik Zabrze
  • 1989 – Ruch Chorzów
  • 1990 – Lech Poznań
  • 1991 – Zagłębie Lubin
  • 1992 – Lech Poznań
  • 1993 – Lech Poznań
  • 1994 – Legia Warszawa
  • 1995 – Legia Warszawa
  • 1996 – Widzew Łódź
  • 1997 – Widzew Łódź
  • 1998 – ŁKS Łódź
  • 1999 – Wisła Kraków
  • 2000 – Polonia Warszawa
  • 2001 – Wisła Kraków
  • 2002 – Legia Warszawa
  • 2003 – Wisła Kraków
  • 2004 – Wisła Kraków
  • 2005 – Wisła Kraków
  • 2006 – Legia Warszawa
  • 2007 – Zagłębie Lubin
  • 2008 – Wisła Kraków
  • 2009 – Wisła Kraków
  • 2010 – Lech Poznań



Liga według miast

Pełna lista klubów grających historycznie w I lidze z podziałem na miasta.



7 klubów Kraków Cracovia, Garbarnia, Hutnik, Jutrzenka, 

Podgórze, Wawel, Wisła

5 klubów
Łódź
Klub Turystów, ŁKS, ŁTS-G, Union-Touring, 

Widzew

4 kluby
Lwów Czarni, Hasmonea, Lechia, Pogoń

Warszawa Gwardia, Legia, Polonia, Warszawianka

3 kluby
Katowice 1. FC, Dąb, GKS

Poznań Lech, Olimpia, Warta

2 kluby
Bydgoszcz Polonia, Zawisza

Bytom Polonia, Szombierki

Chorzów AKS, Ruch

Gdynia Arka, Bałtyk

Szczecin Arkonia, Pogoń

Wałbrzych Górnik, Zagłębie

1 klub
Bełchatów GKS

Białystok Jagiellonia

Częstochowa Raków

Dębica Igloopol

Gdańsk Lechia

Gliwice Piast

Grodzisk Wielkopolski Dyskobolia

Jastrzębie GKS

Jaworzno Szczakowianka

Kielce Korona

Lubin Zagłębie

Lublin Motor

Łęczna Górnik

Mielec Stal

Niedobczyce Rymer

Nowy Dwór Mazowiecki Świt

Olsztyn Stomil

Opole Odra

Ostrowiec Świętokrzyski KSZO

Płock Wisła

Pniewy Sokół

Polkowice Górnik

Racibórz Unia

Radlin Górnik

Radom Radomiak

Radomsko RKS

Radzionków Ruch

Rybnik ROW

Rzeszów Stal

Siedlce Strzelec

Sosnowiec Zagłębie

Stalowa Wola Stal

Świętochłowice Śląsk

Tarnobrzeg Siarka

Tarnów Tarnovia

Toruń TKS

Tychy GKS

Wilno Śmigły

Wodzisław Śl. Odra

Wrocław Śląsk

Wronki Amica

Zabrze Górnik






Telewizja

Transmisje

Przełom w prezentowaniu ligowej rywalizacji związany jest z pojawieniem się relacji telewizyjnych. Mecze piłkarskiej ligi polskiej na antenie telewizyjnej zaczęto prezentować od końca lat 50. – początkowo były to retransmisje, z czasem rozpoczęto również relacje bezpośrednie (tzw. "na żywo"). Premierę stanowiło – rozegrane 7 kwietnia 1957 – spotkanie Gwardii Warszawa z Górnikiem Radlin (1:0, po trafieniu Zbigniewa Szarzyńskiego). Do 1990 przeprowadzane one były wyłącznie w telewizji publicznej, zaś na początku lat 90. w lokalnych stacjach warszawskich rozpoczęto prezentowanie spotkań Legii, rozgrywanych na Stadionie Wojska Polskiego.
Krokiem milowym w historii mariażu ligi z telewizją była – podjęta jesienią 1994 – decyzja o wejściu na polski rynek medialny francuskiej grupy Canal+. Premierową transmisję z meczu rodzimej ekstraklasy przeprowadziła ona 1 kwietnia 1995 (Legia Warszawa – GKS Katowice 1:0), wyznaczając od tego momentu nową jakość w tej dziedzinie. Wcześniej bowiem prawa telewizyjne do ligi nie były unormowane, co implikowało całkowitą dowolność w jej prezentowaniu. Objawiało się to przede wszystkim brakiem jednolitego schematu transmisji i sposobu ich realizowania, a co za tym idzie – poziomu. Władze Canal+ Polska powzięły próbę regulacji w tym zakresie, przekonując do swego pomysłu ich faktycznego dysponenta, czyli PZPN. W czerwcu 1995 podpisali oni z TVP, Go&Gol i UEFA 3-letnią umowę na transmisje ze spotkań rodzimej ekstraklasy, a w lipcu 1998 zrobili następny krok – nabywając prawa do ligi na wyłączność. W marcu 1999 Canal+ odstąpił część z nich TVP (na okres do czerwca 2000), jednak w międzyczasie z umowy wyłamały się Legia Warszawa oraz Wisła Kraków, które prawa do spotkań rozgrywanych przez nie w roli gospodarza przekazały odpowiednio: Wizji TV i TVN. W czerwcu 2000 z inicjatywy Zbigniewa Bońka doszło do podpisania – między PZPN, a Canal+ – umowy na wyłączne prawa do wszelkich kwestii medialnych związanych z polską Ekstraklasą i II ligą (transmisje, retransmisje, magazyn ligowy, skróty w serwisach informacyjnych). Została ona zawarta na okres 5 lat (od początku sezonu 2000/2001 do zakończenia sezonu 2004/2005), a jej wartość wynosiła 100 000 000 USD – dlatego zwykło się ją nazywać kontraktem stulecia. Po upływie terminu jej ważności – w czerwcu 2005 – kolejny przetarg został podzielony na kilka części (prawa do transmisji i retransmisji z meczów w TV, prawa do magazynów ligowych w TV, prawa do skrótów w serwisach informacyjnych, prawa do ligi dla stacji radiowych), a jego głównym zwycięzcą ponownie został Canal+, który musiał jednak "ligowym tortem" podzielić się z TVN (magazyn ligowy).
Do tej pory ligę polską relacjonowano więc na antenach kilkunastu rodzimych stacji telewizyjnych. Prawa do jej pokazywania posiadały już bowiem:
  • Telewizja Polska (prezentująca ją na antenach: TVP 1, TVP 2, TVP 3 i TV Polonia);
  • Canal+ Polska (prezentująca ją na antenach: Canal+, Canal+ Sport, Canal+ Sport 2);
  • Wizja TV (prezentująca w sezonie 1999/2000 na antenie Wizji Sport wszystkie mecze Legii w Warszawie);
  • Grupa ITI (prezentująca ją na antenach: W sezonie 1999/2000 na antenie TVN wszystkie mecze Wisły w Krakowie. Dla widzów poza granicami kraju na antenie TVN International)
  • Orange (prezentująca ją na antenach: Orange Sport)


Magazyny ligowe

Pierwszym w historii cyklicznym i profesjonalnym programem, w całości poświęconym polskiej lidze był 30-minutowy Magazyn Piłkarski "Gol" – autorstwa Jacka Laskowskiego – prezentowany na antenie TVP 2. Jego premierowy odcinek wyemitowano po 18 kolejce sezonu 1994/1995 (początek rundy wiosennej) – 7 marca 1995 (w pierwszych latach – we wtorki, później – w poniedziałki). Formuła programu zmieniała się kilkakrotnie (wraz z kolejnymi seriami edycyjnymi), a z przerwami nadawano go do 2002, jednak – na skutek utraty przez Telewizję Polską S.A. wszelkich praw do pokazywania ligi – z sezonu na sezon obniżała się jego jakość. Kolejnym magazynem którym był głównie poświęconym polskiej lidze w TVP 2 był Tylko Futbol w sezonie 2002/2003. Wcześniej spotkania rodzimej ekstraklasy pokazywano kompleksowo w kilkunastominutowym poniedziałkowym programie Liga Polska, składającym się wyłącznie z następujących po sobie reportaży meczowych (bez studia i prowadzącego).
25 lipca 1998 – po inauguracyjnej kolejce sezonu 1998/1999 – na antenie Canal+ wystartował 90-minutowy magazyn Liga+, emitowany regularnie po każdej ligowej turze do dziś (po "kolejkach weekendowych" – w soboty, po "kolejkach w środku tygodnia" – we środy), którego uzupełnienie stanowi niedzielny magazyn Liga+ Ekstra (nadawany od 26 lipca 1998).
24 lipca 2005 – po inauguracyjnej kolejce sezonu 2005/2006 – Grupa ITI rozpoczęła na antenach TVN, TVN24 i TVN Turbo nadawanie magazynu ligowego (najpierw pod nazwą Magazyn Idea Ekstraklasa, a od 18 września 2005 – Magazyn Orange Ekstraklasa). Magazyn zakończył swoją działalność wraz ze skończeniem sezonu 2007/2008
20 lipca 2008 – Po finale Superpucharu Polski między Wisłą Kraków, a Legią Warszawa TVP nadało pierwszy odcinek magazynu ligowego "Szybka Piłka".
10 sierpnia 2008 – w trakcie trwania pierwszej kolejki ligowej sezonu 2008/2009 (trzecia wg terminarza) ukazał się pierwszy odcinek magazynu ligowego "Ekstraklasa Raport" w nowopowstałej stacji sportowej Orange Sport. W trakcie rundy jesiennej program emitowany był w niedziele, podczas rundy wiosennej w poniedziałek (po kolejce), w czwartek (zapowiedź najbliższej kolejki).


Gwiazdki na koszulkach

Od sezonu 2007/2008 Regulamin Strojów Meczowych w Rozgrywkach Ekstraklasy SA w punkcie 12. zezwala na umieszczanie gwiazdki symbolizującej liczbę wywalczonych tytułów mistrzowskich.
Gwiazdka ta może być umieszczona tylko na przedniej części koszulki, na wysokości klatki piersiowej nad herbem lub emblematem klubu.
Ustanowiono 3 rodzaje gwiazdek:
  • Empty Star.svg biała gwiazdka – symbolizująca wywalczenie od 1 do 4 tytułów Mistrza Polski,
  • Star empty.svg srebrna gwiazdka – symbolizująca wywalczenie od 5 do 9 tytułów Mistrza Polski,
  • Full Star Yellow.svg złota gwiazdka – symbolizująca wywalczenie 10 i więcej tytułów Mistrza Polski.




Królowie strzelców polskiej ekstraklasy



Rok Zawodnik Klub Liczba goli
1927 Henryk Reyman Wisła Kraków 37
1928 Ludwik Gintel Cracovia 28
1929 Rochus Nastula Czarni Lwów 25
1930 Karol Kossok Cracovia 24
1931 Walerian Kisieliński Wisła Kraków
1932 Kajetan Kryszkiewicz Warta Poznań 16
1933 Artur Woźniak Wisła Kraków 18
1934 Ernest Wilimowski Ruch Hajduki Wielkie 33
1935 Michał Matyas Pogoń Lwów 22
1936 Teodor Peterek Ruch Hajduki Wielkie 18
Ernest Wilimowski Ruch Hajduki Wielkie
1937 Artur Woźniak Wisła Kraków 12
1938 Teodor Peterek Ruch Hajduki Wielkie 21
1939 Ernest Wilimowski Ruch Hajduki Wielkie 26
1948 Józef Kohut Wisła Kraków 31
1949 Teodor Anioła Kolejarz Poznań 20
1950 Teodor Anioła Kolejarz Poznań 21
1951 Teodor Anioła Kolejarz Poznań 20
1952 Gerard Cieślik Unia Chorzów 11
1953 Gerard Cieślik Unia Chorzów 24
1954 Henryk Kempny Ogniwo Bytom 13
Ernest Pol CWKS Warszawa
1955 Stanisław Hachorek Gwardia Warszawa 16
1956 Henryk Kempny CWKS Warszawa 21
1957 Lucjan Brychczy Legia Warszawa 19
1958 Władysław Soporek ŁKS Łódź
1959 Jan Liberda Polonia Bytom 21
Ernest Pol Górnik Zabrze
1960 Marian Norkowski Polonia Bydgoszcz 17
1961 Ernest Pol Górnik Zabrze 24
1962 Jan Liberda Polonia Bytom 16
1963 Marian Kielec Pogoń Szczecin 18
1964 Lucjan Brychczy Legia Warszawa
Józef Gałeczka Zagłębie Sosnowiec
Jerzy Wilim Szombierki Bytom
1965 Lucjan Brychczy Legia Warszawa 20
1966 Włodzimierz Lubański Górnik Zabrze 23
1967 Włodzimierz Lubański Górnik Zabrze 18
1968 Włodzimierz Lubański Górnik Zabrze 24
1969 Włodzimierz Lubański Górnik Zabrze 22
1970 Andrzej Jarosik Zagłębie Sosnowiec 18
1971 Andrzej Jarosik Zagłębie Sosnowiec 13
1972 Ryszard Szymczak Gwardia Warszawa 16
1973 Grzegorz Lato Stal Mielec 13
1974 Zdzisław Kapka Wisła Kraków 15
1975 Grzegorz Lato Stal Mielec 19
1976 Kazimierz Kmiecik Wisła Kraków 20
1977 Włodzimierz Mazur Zagłębie Sosnowiec 17
1978 Kazimierz Kmiecik Wisła Kraków 15
1979 Kazimierz Kmiecik Wisła Kraków 17
1980 Kazimierz Kmiecik Wisła Kraków 24
1981 Krzysztof Adamczyk Legia Warszawa 18
1982 Grzegorz Kapica Szombierki Bytom 15
1983 Mirosław Okoński Lech Poznań
Mirosław Tłokiński Widzew Łódź
1984 Włodzimierz Ciołek Górnik Wałbrzych 14
1985 Leszek Iwanicki Motor Lublin
1986 Andrzej Zgutczyński Górnik Zabrze 20
1987 Marek Leśniak Pogoń Szczecin 24
1988 Dariusz Dziekanowski Legia Warszawa 20
1989 Krzysztof Warzycha Ruch Chorzów 24
1990 Andrzej Juskowiak Lech Poznań 18
1991 Tomasz Dziubiński Wisła Kraków 21
1992 Jerzy Podbrożny Lech Poznań 20
Mirosław Waligóra Hutnik Kraków
1993 Jerzy Podbrożny Lech Poznań 25
1994 Zenon Burzawa Miliarder Pniewy 21
1995 Bogusław Cygan Stal Mielec 16
1996 Marek Koniarek Widzew Łódź 29
1997 Mirosław Trzeciak ŁKS Łódź 18
1998 Arkadiusz Bąk Polonia Warszawa 14
Sylwester Czereszewski Legia Warszawa
Mariusz Śrutwa Ruch Chorzów
1999 Tomasz Frankowski Wisła Kraków 21
2000 Adam Kompała Górnik Zabrze 19
2001 Tomasz Frankowski Wisła Kraków 18
2002 Maciej Żurawski Wisła Kraków 21
2003 Stanko Svitlica Legia Warszawa 24
2004 Maciej Żurawski Wisła Kraków 20
2005 Tomasz Frankowski Wisła Kraków 25
2006 Grzegorz Piechna Kolporter Korona Kielce 21
2007 Piotr Reiss Lech Poznań 15
2008 Paweł Brożek Wisła Kraków 23
2009 Paweł Brożek Wisła Kraków 19
Takesure Chinyama Legia Warszawa
2010 Robert Lewandowski Lech Poznań 18




informacje udostępnione dzięki www.Wikipedia.pl

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz